Pneumokoki – zagrożenie nie tylko dla najmłodszych

Zakażenia pneumokokowe są najczęściej występującymi pozaszpitalnymi zakażeniami bakteryjnymi. W Polsce ich liczba nie jest dokładnie oszacowana. Biorąc jednak pod uwagę zakażenia inwazyjne, których liczba przekracza 400 rocznie można przypuszczać, że na pneumokokowe zapalenie płuc choruje co najmniej kilkanaście tysięcy osób. O pneumokokach rozmawiamy z Magdaleną Kalinowską z Centrum Medicover, specjalistą ds. profilaktyki i informacji medycznej.
Wiele o nich słyszymy, ale jeszcze raz przypomnijmy, czym są pneumokoki? Jakie dolegliwości powodują?
Bakteria Streptococcus pneumoniae, czyli paciorkowiec zapalenia płuc, występuje w wielu odmianach, tzw. serotypach, o różnym stopniu patogenności, czyli zdolności do wywoływania infekcji. Pneumokoki często występują w jamie nosowej i w gardle u osób całkowicie zdrowych. Można je znaleźć nawet u 20 % dorosłych i 40 % – 60 % dzieci uczęszczających do żłobka i przedszkola. Kolonizacja błon śluzowych w części przypadków prowadzi do dalszego rozwoju infekcji.
Wbrew swojej nazwie, paciorkowiec zapalenia płuc wywołuje nie tylko zapalenia płuc, ale powoduje także szereg infekcji zlokalizowanych w różnych miejscach organizmu. Z miejsca kolonizacji w jamie noso-gardłowej drobnoustroje przedostają się do innych miejsc układu oddechowego, gdzie powodują zapalenie ucha środkowego, zatok, tchawicy, oskrzeli i płuc. Gdy pneumokok przełamie barierę śluzówkową i przedostanie się do krwioobiegu, dochodzi do dalszego rozsiewu infekcji. Najgroźniejszą postacią infekcji pneumokokowej jest inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP), która występuje jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa (czyli uogólniona reakcja zapalna organizmu w odpowiedzi na pojawienie się bakterii w krwioobiegu) oraz zapalenie płuc z bakteriemią. Przebieg IChP jest dramatyczny i może zakończyć się zgonem lub trwałymi następstwami, szczególnie deficytami neurologicznymi.
Dlaczego są niebezpieczne dla zdrowia dzieci?
Dziecko przebywające w miejscach, gdzie jest narażone na kontakt z dużą liczbą rówieśników i wieloma nowymi drobnoustrojami, podatne jest na zakażenia. Ponadto przez niedojrzałość układu immunologicznego, przebieg wielu chorób u małych pacjentów może być bardzo ciężki, a nawet zagrażać ich życiu.
Czy mogą zagrażać też dorosłym?
Tak, również dorośli narażeni są na zakażenie pneumokokami. Zwłaszcza osoby po 50. roku życia, palący papierosy, mający obniżoną odporność, cierpiący na choroby przewlekłe, takie jak: cukrzyca, choroby nerek, wątroby, choroba wieńcowa, niewydolność krążenia, astma. Dodatkowo, zwiększone zagrożenie infekcjami pneumokokowymi dotyczy osób po usunięciu śledziony, ponieważ jest ona organem odpowiedzialnym za eliminację pneumokoków z organizmu.
Czy można się przed nimi uchronić? W jaki sposób?
Najlepszym sposobem na ochronę przed pneumokokami jest szczepienie ochronne, ponieważ bakteria ta występuje powszechnie i kontakt z nią jest nieunikniony.
Jak się leczy dolegliwości spowodowane tymi bakteriami?
Pneumokoki są bakteriami, w związku z czym w leczeniu zakażenia stosuje się antybiotyki. Zakażenia pneumokokowe są jednak coraz trudniejsze do leczenia ze względu na narastającą antybiotykooporność bakterii. Pamiętać należy, że inwazyjnej chorobie pneumokokowej (IChP), towarzyszy wysoka śmiertelność i wysoki procent powikłań.
Jak się nimi można zarazić?
Pneumokoki przenoszą się ze śliną nosicieli lub osób chorych, u których jeszcze nie występują objawy. Zarazić można się drogą kropelkową – podczas kichania lub kaszlu.