Epigenetyka – wywiad z dr. Paolo Sassone-Corsi

fot. INSERM UNIT 1233
fot. INSERM UNIT 1233

Przedstawiamy jeden z ostatnich wywiadów jakich udzielił dr Paolo Sassone-Corsi – dyrektor Centrum Epigenetyki i Metabolizmu oraz profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Irvinie.

Czym jest epigenetyka?

Epigenetyka, czyli mówiąc dosłownie “coś, co znajduje się ponad genetyką”, wyjaśnia w jaki sposób DNA wchodzi w interakcję ze środowiskiem. Mimo, iż DNA nie ulega w ciągu naszego życia zmianom, zmienia się jego środowisko i tym właśnie zajmuje się epigenetyka: czynnikami związanymi z naszym stylem życia odpowiedzialnymi za zmiany ekspresji genu. DNA stanowi zapis naszego kodu genetycznego, ale styl życia, jaki prowadzimy, środowisko, w jakim żyjemy i dieta, której przestrzegamy mogą wywierać wpływ na sposób jego ekspresji. Gdybyśmy mieli porównać DNA do partytury, epigenetyka byłaby orkiestrą, która ten zapis nutowy interpretuje. 

W jaki sposób epigenetyka wiąże się z biologicznym procesem starzenia?

W określonym zakresie jesteśmy w stanie “zadecydować” kim się staniemy i jak będziemy się starzeć. Geny nie są jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za nasze losy. Innymi słowy, nie zostaliśmy w pełni zaprogramowani przez zapis naszego DNA. Naszym zdaniem przebieg procesu starzenia jedynie w 25% zdeterminowany jest przez nasze geny, zaś w pozostałych 75% zależy od środowiska, w którym żyjemy i trybu życia, jaki prowadzimy. Dlatego też poprzez swoje wybory możemy wpływać na nasz metabolizm, reakcje naszego organizmu, a nawet na naszą skórę.

Jakie znaczenie ma epigenetyka?

Epigenetyka jest ważna, ponieważ nasze dzisiejsze zachowanie i styl życia odcisną swoje piętno na losie przyszłych pokoleń. Przypuśćmy, że zamiast cheesburgera wybieramy jabłko. Taki wybór kulinarny spowoduje, że działalność na poziomie molekularnym w naszych komórkach przebiegać będzie inaczej. Gdy mówimy, że na epigenetykę wpływ ma nasze środowisko, mamy na myśli różne czynniki: jedzenie, poziom aktywności fizycznej, ekspozycję słoneczną i zanieczyszczenie. Rozważmy przykład bliźniąt jednojajowych: rodzą się z takim samym DNA, ale jedno prowadzi siedzący tryb życia i je byle co, a drugie zdrowo się odżywia i regularnie ćwiczy. Mimo, iż ich DNA jest identyczne, będą się od siebie znacznie różnić. 

Jaki wpływ na skórę i jej starzenie się wywiera epigenetyka? 

Skóra, która jest jednym z najważniejszych organów naszego organizmu, znajduje się w ciągłym kontakcie oraz jest nieustannie narażona na oddziaływanie różnych czynników środowiskowych, w tym światła, zanieczyszczenia, promieniowania itd. Trzymając się przykładu bliźniąt, jeśli jedno przebywa z dala od słońca, a drugie jest narażone na ciągły kontakt z promieniami UV, wówczas mimo takiego samego DNA ich skóra, a w szczególności proces jej starzenia może znacznie się różnić.

Czy istnieje jakaś zależność pomiędzy epigenetyką a rytmem okołodobowym? 

W laboratorium odkryliśmy, że rytm okołodobowy, czyli 24-godzinny cykl obecny w każdej komórce naszego organizmu, jest ściśle powiązany z epigenetyczną regulacją genów. 24-godzinny rytm jest niezwykle istotny. Ponad połowa naszego metabolizmu ulega wymianie w cyklach dobowych. Zegar, który tyka w naszych komórkach zapewnia równowagę naszym organizmom. Jeśli ta równowaga zostanie zaburzona, organizm może dotknąć wiele różnych schorzeń. Styl życia, jaki prowadzimy odciska swoje piętno na tym naturalnym cyklu, bez względu na to, czy chodzi o niezdrową żywność spożywaną o niewłaściwej porze czy też o ekspozycję słoneczną w porze dnia, w której nie jest to zalecane. Takie wybory wpływają na komunikację i dynamikę naszych komórek. Skoro rozmawiamy o związku pomiędzy naszą skórą a nocą, wiąże się on z ekspozycją na światło o różnych porach w ciągu doby. Wiadomo, że skóra ma zdolność odczytywania zmian oświetlenia, a tykający w jej komórkach “zegar” powiązany jest z szeregiem procesów metabolicznych. 

W jaki sposób można wpłynąć na swoją własną epigenetykę? 

Prowadząc zrównoważony tryb życia, co wiąże się z przestrzeganiem pór dnia, zdrowym odżywianiem i unikaniem siedzącego trybu życia. Wszystkie z powyższych elementów przekazują naszemu genomowi pozytywne informacje. Jesteśmy maszynami molekularnymi, które powstawały na przestrzeni setek milionów lat, a naszą genetykę i epigenetykę, czyli sposób, w jaki ewoluowaliśmy, zawdzięczamy jasno określonemu stylowi życia. Współczesne społeczeństwo ma wiele zalet, jednak znaczące zmiany stylu życia, do jakich doszło w ciągu ostatnich 100 lat, niekorzystnie wpływają na nasz rytm biologiczny. Nie jesteśmy biologicznie przystosowani do ekspozycji na jasne światło generowane przez komputery o godz. 2.00 ani na zmiany pogodowe wiążące się z przelotem w ciągu tego samego dnia z Karaibów do miejsca, w którym panuje zima. 

Z punktu widzenia epigenetyki jesteśmy w stanie odwrócić lub powstrzymać oznaki starzenia się naszego ciała? 

Ogólnie rzecz biorąc organizm podlega w znacznym stopniu przeprogramowywaniu. O ile zmiany nie są tak daleko idące, że nie da się ich już odwrócić, można zrobić wiele, by swój organizm przeprogramować. Jeśli chodzi o skórę, moja długoletnia współpraca z dr Nadine Pernodet jest w znacznym stopniu zorientowana na przywrócenie skórze młodzieńczego wyglądu dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu osiągnięć w dziedzinie epigenetyki.


 

Polecane artykuły

Kultura

Świątynia Filmu: Taxi Driver

,,…YOU TALKING TO ME ?…” (DO MNIE MÓWISZ ?)             Duszna impreza na trzynastym piętrze jakiegoś bloku, Ursynów . Znowu się zgubiłam . Za dużo ludzi, nikogo nie znam. Muzyka głośna

logo perla DE_2018_vektor
Kobieta

Konkurs Perły Dermatologii Estetycznej 2019 rozstrzygniety

Organizowany od piętnastu lat konkurs na najlepsze produkty stosowane w estetyce lekarskiej jest promocją jakości i bezpieczeństwa w tej dziedzinie medycyny. Głosy lekarzy z całej Polski decydują, który z nominowanych produktów otrzyma Perłę Dermatologii