Każdy je zna, każdy go używa. O czym mowa? Oczywiście o mydle. Jego historia jest długa i bardzo ciekawa.
Czym jest mydło?
Mydła, za Wikipedią, są solami sodowymi lub potasowymi wyższych kwasów tłuszczowych, głównie kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego. Odczyn wodnych roztworów mydeł jest zasadowy, ponieważ w roztworach wodnych mydła są zhydrolizowane na kwas i zasadę. O zasadowym odczynie roztworu decyduje obecność jonów wodorotlenkowych w roztworze.
Mydła są powszechnie stosowane jako środki myjące i piorące, ponieważ posiadają zdolność emulgowania tłuszczu. Roztwór mydła wraz z tłuszczem brudu tworzy emulsję, którą łatwo usuwa woda.
Mydło wynalezione!
Początki powstania mydła sięgają prawdopodobnie czasów starożytnych Sumerów, zamieszkujących tereny Mezopotamii. Sumerowie posiadali wiedzę na temat wytwarzania mydła z popiołów drzew, olejów roślinnych i ługu. Mydło miało na początku postać szarej pasty, stosowanej w celach leczniczych. Następnie zaczęło służyć jako środek piorący, po czym było używane również do mycia. Francuskie słowo określające mydło savon i angielskie soap pochodzą od celtyckiego lub celtogermańskiego sapo, oznaczającego właśnie substancję do mycia.
Mydlana ekspansja
W rejonie śródziemnomorskim do mycia używano oliwy z oliwek. Smarowano nią ciało, a następnie nacierano je piaskiem. Maź, którą otrzymywano w ten sposób, zeskrobywano z ciała wraz z brudem i startym naskórkiem specjalnymi skrobaczkami z brązu, po czym poddawano się oczyszczającej kąpieli w zimnej lub gorącej wodzie. Oliwa z oliwek oraz różnego typu pomady na kilka stuleci wyparły z użycia mydło.
Powróciło ono do kręgu kultury europejskiej i bogatych miast śródziemnomorskich dzięki Arabom. Kontakty handlowe z arabskimi kupcami i wyprawy krzyżowe wprowadziły mydło na rynek m.in. Marsylii i Wenecji, gdzie powstały pierwsze zakłady mydlarskie w Europie. Jednak to Hiszpania stała się na długo mydlanym potentatem. Znajomość technologicznych tajników wytwarzania mydła Hiszpanie zawdzięczali wieloletniemu panowaniu Arabów na Półwyspie Iberyjskim, swemu położeniu geograficznemu zaś – dostęp do najlepszych surowców naturalnych.
Mydło było towarem luksusowym, niedostępnym dla wszystkich. Stan ten zmieniła rewolucja francuska i odkrycie „sztucznej wody”. Następny przełom to wiek XIX, kiedy to również we Francji wynaleziono chemiczną strukturę tłuszczów, co pozwoliło produkować mydło z wykorzystaniem chemicznych substytutów zamiast naturalnych surowców.
W Polsce pierwsze mydlarnie powstały dopiero w XIV wieku. Początkowo mydło było towarem luksusowym, dostępnym tylko dla ludzi zamożnych. Następnie stało się towarem codziennego użytku, ale niewielu decydowało się na jego stosowanie, w myśl powszechnie panującej zasady: „częste mycie skraca życie”, która w niektórych środowiskach pokutuje po dziś dzień.
Receptura
Do początków XX wieku w samej recepturze mydła nie nastąpiły zasadnicze zmiany. Bazą był łój zwierzęcy lub olej roślinny, który mieszano z ługiem. Uzyskiwana mieszanina była dość surowa w wyglądzie i zapachu. Niewątpliwie jednak spełniała ona swoją funkcję myjąco-piorącą.
Momentem przełomowym, jeżeli chodzi o rozwój środków czystości, było wynalezienie sztucznego detergentu. Detergent niestety uniezależnił produkcję mydła od naturalnych składników. Nastąpiła ekspansja mydeł, które z mydłem mają niewiele wspólnego.
MR
Źródła internetowe
Przykładowe rodzaje mydła
- Mydło zasadowe to prawdziwe mydło, ale nie jest ono polecane do żadnego typu cery, ponieważ za bardzo odtłuszcza skórę, zmienia jej odczyn z kwaśnego na zasadowy. Skóra może się stać nadwrażliwa, przesuszona i podatna na alergie.
- „Mydło bez mydła”– to łagodnie działający kompleks środków powierzchniowo czynnych. Preparaty tego typu pod względem chemicznym nie są prawdziwymi mydłami (pH poniżej 7), ale wyglądem i sposobem działania przypominają do złudzenia mydło. Takim „mydłem bez mydła” są wszelkiego rodzaju kostki dermatologiczne, płynne mydła dermatologiczne, również te o działaniu leczniczym.
- Mydło w płynie – ma te same składniki myjące co mydło w kostce. Najczęściej są to działające silnie odtłuszczająco sole sodowe siarczanu laurylu. W mydle płynnym zawarta jest mniejsza ilość tłuszczu i substancji zagęszczających, natomiast większa ilość wody. Dlatego mydła w płynie, żelu lub mleczku są łagodniejsze dla skóry niż te w kostce. Dodawane do mydeł substancje nawilżające, jak np. uszczelniające naskórek gliceryna, lanolina lub oleje roślinne oraz kremy nawilżające i miód w płynnych preparatach, działają skuteczniej, zostawiając na skórze cienką warstwę, chroniącą ją przed nadmiernym wysuszeniem.
- Mydła maziste – to inaczej sole potasowe i mieszane.
- Mydła toaletowe – to inaczej mydła sodowe zawierające barwniki, olejki zapachowe, substancje lecznicze, olej kokosowy i inne.
Wskazówka
Kupując mydło, należy sprawdzać na opakowaniu jego odczyn pH. Mydło o pH na poziomie 5,5–7 nie powinno wysuszać skóry. Ten przedział pH odpowiada odczynowi kwaśnemu i obojętnemu, które skóra dobrze toleruje. Brak informacji o pH oznacza, że mydło jest mocno zasadowe i może wysuszyć naskórek.
